Alarm? ALERT RCB? Sprawdź, co to znaczy i jak się zachować

11 min czytania
Alarm? ALERT RCB? Sprawdź, co to znaczy i jak się zachować

Wydano nowe przepisy, które mówią, jak mają wyglądać alarmy i ostrzeżenia dla mieszkańców. Czyli: jak nas informują, że coś nam grozi – na przykład burza, skażenie, pożar albo inne niebezpieczeństwo. Zobacz, co warto wiedzieć, gdy zawyje syrena, zadzwoni telefon albo usłyszysz komunikat w telewizji.

  • Jakie są rodzaje alarmów i co oznacza syrena?
  • Co oznacza żółty trójkąt i gdzie można go zobaczyć?
  • Czym różni się alarm od komunikatu ostrzegawczego?
  • Co to jest ALERT RCB i kto go wysyła?
  • Kto decyduje, kiedy ogłosić alarm albo ostrzeżenie?
  • Kto odpowiada za przekazywanie informacji – gmina, powiat, wojewoda?
  • Jakie informacje powinieneś otrzymać podczas alarmu?
  • Jak odwoływany jest alarm lub komunikat i skąd się o tym dowiesz?

Jakie są rodzaje alarmów i co oznacza syrena?

Syreny alarmowe pełnią w Polsce funkcję podstawowego środka ostrzegania ludności cywilnej przed zagrożeniami. Na mocy rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 14 maja 2025 r. (Dz. U. poz. 645) , obowiązują dwa zasadnicze rodzaje alarmów: akustyczny i wizualny. Każdy z nich pełni inną rolę i ma odmienną procedurę uruchamiania oraz odwoływania.

  • Alarm akustyczny , najczęściej kojarzony z sygnałem syreny, obejmuje trzy podstawowe warianty. Pierwszy z nich, modulowany dźwięk trwający trzy minuty , oznacza realne zagrożenie – np. atak powietrzny, katastrofę przemysłową, skażenie chemiczne lub inne sytuacje stwarzające ryzyko dla zdrowia i życia mieszkańców. Dźwięk ten może być również zastąpiony zapowiedzią słowną powtarzaną trzykrotnie : „Uwaga! Uwaga! Uwaga! Ogłaszam alarm…” z podaniem charakteru zagrożenia i obszaru, którego dotyczy.
  • Inny wariant to sygnał przeznaczony dla jednostek ochrony przeciwpożarowej – to trzykrotnie wzrastający i opadający dźwięk syreny z 30-sekundowymi przerwami. Natomiast ciągły dźwięk syreny przez jedną minutę oznacza ćwiczenia lub test systemu alarmowego. W przypadku odwoływania alarmu dla ludności, również stosuje się ciągły, trzyminutowy sygnał lub komunikat słowny „Odwołuję alarm…” , co jest jednoznacznym znakiem, że zagrożenie minęło.
  • Wizualny alarm to żółty znak w kształcie równobocznego trójkąta skierowanego podstawą do dołu , umieszczany na widocznych obiektach w przestrzeni publicznej, takich jak budynki urzędów, szkoły, centra handlowe czy środki transportu publicznego. Znak jest usuwany po odwołaniu alarmu.

W praktyce, skuteczność alarmów uzależniona jest od szybkości i spójności działania organów ochrony ludności – od wójta, burmistrza, starosty aż po wojewodę , którzy odpowiedzialni są za przekazywanie sygnałów alarmowych i komunikatów ostrzegawczych zgodnie z poziomem i zasięgiem zagrożenia. Alarm może zostać również ogłoszony z poziomu krajowego, przez Rządowe Centrum Bezpieczeństwa , które uruchamia system ALERT RCB – krótkie wiadomości tekstowe SMS o charakterze ostrzegawczym.

Warto pamiętać, że systemy alarmowe w Polsce mają obowiązek uwzględniać potrzeby osób z niepełnosprawnościami , w tym stosować rozwiązania zgodne z zasadami dostępności cyfrowej i technologiami alternatywnymi (np. teksty wizualne, infografiki, tłumaczenia migowe). To wymóg wynikający zarówno z prawa krajowego, jak i unijnych standardów dostępności usług publicznych.

Co oznacza żółty trójkąt i gdzie można go zobaczyć?

Żółty trójkąt w przestrzeni publicznej to wizualny sygnał alarmowy, który ma na celu poinformowanie ludności o istniejącym zagrożeniu. Jego forma, miejsce umieszczania oraz znaczenie zostały określone w rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 14 maja 2025 r. (Dz. U. poz. 645). To jeden z dwóch oficjalnych rodzajów alarmów w Polsce, obok alarmu akustycznego.

Kształt i kolor żółtego trójkąta nie są przypadkowe. Jest to równoboczny trójkąt skierowany podstawą do dołu , który ze względu na swoją prostą, a zarazem jednoznaczną formę, szybko przyciąga uwagę. Kolor żółty w systemach ostrzegawczych i BHP na całym świecie symbolizuje ostrzeżenie lub potencjalne niebezpieczeństwo. Dzięki temu trójkąt może zostać szybko zauważony nawet w warunkach ograniczonej widoczności – np. podczas mgły, deszczu, czy w nocy (o ile jest podświetlony).

Trójkąt pojawia się natychmiast po ogłoszeniu alarmu akustycznego , najczęściej na budynkach administracji publicznej, urzędach gmin i miast, strażnicach OSP, szkołach, dworcach, obiektach użyteczności publicznej oraz innych miejscach istotnych z punktu widzenia organizacji życia lokalnej społeczności. Może być również wyświetlany cyfrowo na tablicach informacyjnych , ekranach LED na przystankach czy komunikatach w środkach transportu miejskiego. W zależności od wyposażenia danej gminy czy miasta, może to być klasyczna, fizyczna tablica lub znak umieszczony ręcznie, ale coraz częściej stosuje się zdalnie sterowane rozwiązania wizualne – na przykład sygnały świetlne, tablice elektroniczne lub komunikaty graficzne na ekranach miejskiego monitoringu.

W przypadku osób niesłyszących lub przebywających w miejscach o wysokim poziomie hałasu, wizualny sygnał jest nieocenionym narzędziem informacyjnym. To również rozwiązanie zgodne z normami dostępności cyfrowej , które Polska wdraża w ramach implementacji Dyrektywy UE 2016/2102 o dostępności stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych.

Żółty trójkąt usuwa się po oficjalnym odwołaniu alarmu , co oznacza, że sytuacja zagrożenia została opanowana. Usunięcie tego znaku to jednoznaczny komunikat, że mieszkańcy mogą wrócić do normalnego funkcjonowania. Nieprawidłowe użycie znaku – np. nieusunięcie go po alarmie – może prowadzić do dezinformacji, dlatego obowiązek zarządzania nim spoczywa na organach ochrony ludności i podmiotach odpowiedzialnych za daną przestrzeń publiczną.

Czym różni się alarm od komunikatu ostrzegawczego?

Alarm a komunikat ostrzegawczy – czym się różnią? To pytanie zyskuje na znaczeniu, gdy zagrożenia stają się coraz bardziej złożone, a systemy ostrzegania muszą działać szybko i precyzyjnie. Obie formy powiadamiania są częścią zintegrowanego systemu ochrony ludności, ale różnią się celem, formą przekazu, zasięgiem i procedurą uruchamiania.

Alarm to sygnał informujący o bezpośrednim, nagłym i realnym zagrożeniu życia lub zdrowia – np. ataku z powietrza, skażeniu chemicznym, poważnej katastrofie naturalnej lub technicznej. Jego główną funkcją jest natychmiastowe zaalarmowanie ludności , by podjęła konkretne działania ochronne, np. schronienie się, ewakuacja, zamknięcie okien, zakrycie ust i nosa. Alarm może być:

  • akustyczny – np. modulowany dźwięk syreny alarmowej trwający 3 minuty lub zapowiedź słowna przez megafony („Uwaga! Ogłaszam alarm…”),

  • wizualnyżółty trójkąt w przestrzeni publicznej.

Alarmy ogłaszają organy ochrony ludności , jak wójt, burmistrz, prezydent miasta, starosta czy wojewoda , w zależności od skali zagrożenia. Ich obowiązkiem jest także poinformowanie mieszkańców o odwołaniu alarmu, by zakończyć stan podwyższonej gotowości.

Komunikat ostrzegawczy ma charakter prewencyjny i informacyjny. Jego celem jest uprzedzenie o możliwości wystąpienia zagrożenia oraz przekazanie zaleceń, jak się przygotować i jak zminimalizować ryzyko. Komunikaty są bardziej szczegółowe niż alarmy i zawierają m.in.:

  • opis rodzaju zagrożenia,

  • obszar jego występowania,

  • zalecenia dla mieszkańców ,

  • przewidywany czas trwania zagrożenia.

Są one publikowane m.in. poprzez:

  • aplikację RSO (Regionalny System Ostrzegania) ,

  • portale internetowe i dzienniki ,

  • radio, telewizję, SMS ,

  • operatorów sieci komórkowych.

zdjecie_alert_rcb_w_formie_sms-20250709183847.webp
zdjecie_alert_rcb_w_formie_sms-20250709183847.webp

Komunikat może dotyczyć nadchodzących burz, upałów, zanieczyszczenia powietrza, skażeń biologicznych, awarii infrastruktury krytycznej czy niepokojów społecznych.

Co to jest ALERT RCB i kto go wysyła?

ALERT RCB to specjalna forma komunikatu ostrzegawczego , która ma charakter masowy i bezpośredni. Jest to krótka wiadomość tekstowa (SMS) wysyłana na wszystkie aktywne telefony komórkowe znajdujące się w danym momencie w strefie zagrożenia. Nie trzeba mieć specjalnej aplikacji , wystarczy zasięg i aktywny numer w polskiej sieci komórkowej.

Za jego uruchomienie odpowiada Rządowe Centrum Bezpieczeństwa (RCB) – centralny organ koordynujący zarządzanie kryzysowe w Polsce. Decyzja o wysłaniu ALERTU RCB podejmowana jest:

  • na wniosek wojewody , starosty lub ministra spraw wewnętrznych,

  • po analizie danych meteorologicznych, hydrologicznych, sanitarnych czy policyjnych ,

  • na podstawie skali i pilności zagrożenia , kiedy istnieje realne ryzyko dla dużych grup ludności.

Przykładowy ALERT RCB może wyglądać następująco:
„Uwaga! Dziś silny wiatr i burze z gradem. Możliwe przerwy w dostawie prądu. Zabezpiecz rzeczy na balkonach i nie parkuj pod drzewami. Śledź komunikaty.”

W przeciwieństwie do alarmu syrenowego, który ma formę lokalnego ostrzeżenia dźwiękowego, ALERT RCB działa precyzyjnie i natychmiastowo na skalę regionalną lub ogólnokrajową , a jego treść zawiera konkretne instrukcje i informacje. ALERT RCB nie podlega odwołaniu w takiej formie jak alarm – nie wysyła się wiadomości „odwołujących” stan zagrożenia, ale w przypadku zmiany sytuacji RCB może rozesłać nowy komunikat.

W skrócie: alarm to dźwiękowa i wizualna sygnalizacja zagrożenia tu i teraz , natomiast komunikaty ostrzegawcze – w tym ALERT RCB – to rozbudowane, wcześniej przekazywane informacje o nadchodzącym lub rozwijającym się zagrożeniu. Obie formy wzajemnie się uzupełniają i są kluczowym elementem skutecznego zarządzania kryzysowego.

Kto decyduje, kiedy ogłosić alarm albo ostrzeżenie?

Decyzja o ogłoszeniu alarmu lub komunikatu ostrzegawczego nie zapada przypadkowo ani automatycznie. Jest ściśle uregulowana prawnie – na podstawie rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 14 maja 2025 r. w sprawie alarmów i komunikatów ostrzegawczych (Dz. U. poz. 645) , które wykonuje zapisy ustawy z 5 grudnia 2024 r. o ochronie ludności i obronie cywilnej.
To zależy od skali zagrożenia i jego lokalizacji. Najważniejsze decyzje podejmują organy ochrony ludności, w tym:

  • wójt, burmistrz, prezydent miasta – działają na poziomie gminy , czyli tam, gdzie zagrożenie występuje lokalnie. Gdy otrzymają informację o niebezpieczeństwie, mają obowiązek przekazać alarm lub komunikat ostrzegawczy odpowiednim służbom i instytucjom , które obsługują dany teren – np. straży pożarnej, szkołom, ośrodkom zdrowia. Jeśli zagrożenie jest poważne, wnioskują do wojewody o publikację szerszych komunikatów (np. przez media, operatorów telefonii komórkowej).

  • starosta (lub prezydent miasta na prawach powiatu) – odpowiada za alarmowanie na poziomie powiatu. Współpracuje m.in. z komendantem powiatowym Państwowej Straży Pożarnej. Przekazuje informacje do służb i podmiotów z terenu powiatu oraz koordynuje działania między gminami. Jeśli sytuacja tego wymaga, informuje wojewodę i również może żądać szerszego powiadamiania ludności.

  • wojewoda – działa na poziomie województwa i pełni kluczową rolę w przypadku zagrożeń o dużej skali lub obejmujących kilka powiatów/gmin. Ma możliwość:

    • przekazania komunikatu ostrzegawczego do wszystkich niższych organów,

    • wystąpienia do Rządowego Centrum Bezpieczeństwa z żądaniem wysłania ALERTU RCB ,

    • skierowania żądań do mediów, operatorów sieci komórkowych oraz portali internetowych , aby natychmiast publikowali informacje o zagrożeniu.

  • minister spraw wewnętrznych – działa, gdy skala zagrożenia ma wymiar ogólnopolski. To on koordynuje działania na poziomie krajowym i może również wnioskować do RCB o ogłoszenie ogólnokrajowego ALERTU RCB.

Kto odpowiada za przekazywanie informacji – gmina, powiat, wojewoda?

Bez względu na to, kto podejmie decyzję o ogłoszeniu alarmu lub ostrzeżenia, przekazanie sygnału lub komunikatu następuje przez odpowiednie kanały:

  • syreny alarmowe – uruchamiane lokalnie, zwykle przez gminy lub jednostki OSP,

  • komunikaty głosowe i wizualne – przez megafony, tablice świetlne, znaki (żółty trójkąt),

  • media tradycyjne (radio, telewizja) – jeśli otrzymają żądanie od RCB lub wojewody,

  • operatorzy sieci komórkowych – którzy na polecenie RCB wysyłają ALERT RCB ,

  • internet i aplikacje – np. RSO , strony gmin, powiatów, województw, komunikatory.

Każdy organ ma też obowiązek, by przekazać informacje do innych organów ochrony ludności , jeżeli zagrożenie może przekroczyć jego teren – gmina musi poinformować sąsiednie gminy, starosta inne powiaty, wojewoda inne województwa. System jest zatem wielopoziomowy i zintegrowany , tak by żadna informacja o zagrożeniu nie została pominięta.

Jakie informacje powinieneś otrzymać podczas alarmu?

Podczas ogłoszenia alarmu lub komunikatu ostrzegawczego powinniście otrzymać konkretne i praktyczne informacje, które pozwolą Wam szybko zrozumieć, co się dzieje i jak należy postąpić. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 14 maja 2025 r. (Dz. U. poz. 645), obowiązkiem organów ochrony ludności – od wójta po wojewodę – jest przekazywanie komunikatów w sposób jasny, jednoznaczny i dostępny.

alert_rcb_sms_-_rozne_powiadomienia-20250709183847.webp
alert_rcb_sms_-_rozne_powiadomienia-20250709183847.webp
Jakie informacje są przekazywane podczas alarmu lub ostrzeżenia?
Przy ogłoszeniu alarmu lub komunikatu ostrzegawczego, komunikat powinien zawierać co najmniej:

  • rodzaj zagrożenia – np. powódź, skażenie chemiczne, silny wiatr, awaria infrastruktury, zamieszki społeczne, atak powietrzny;

  • obszar objęty zagrożeniem – dokładnie określona lokalizacja (gmina, powiat, dzielnica, osiedle);

  • zalecenia dla ludności – np. nie opuszczać budynków, zabezpieczyć mienie, unikać kontaktu z wodą, nie korzystać z dróg;

  • przewidywany czas trwania zagrożenia – jeśli jest to możliwe do określenia;

  • inne istotne informacje – np. numery alarmowe, adresy punktów ewakuacyjnych, ostrzeżenia przed dezinformacją.

alert_rcb_sms_-_burze-20250709183847.webp
alert_rcb_sms_-_burze-20250709183847.webp

W przypadku komunikatów ostrzegawczych , przekazanych przez RSO, media czy operatorów telefonii komórkowej, te informacje pojawiają się w formie tekstowej, graficznej, audio lub audiowizualnej , tak aby były dostępne również dla osób z niepełnosprawnościami.

alert_rcb_sms_-_powodz-20250709183847.webp
alert_rcb_sms_-_powodz-20250709183847.webp

Jak odwoływany jest alarm lub komunikat i skąd się o tym dowiesz?

Odwołanie alarmu lub komunikatu również musi być jednoznacznie zakomunikowane , z wykorzystaniem tych samych kanałów, przez które został ogłoszony. W zależności od formy, odwołanie wygląda następująco:

  • akustyczny alarm dla ludności cywilnej : ciągły dźwięk syreny alarmowej trwający 3 minuty , lub zapowiedź słowna powtarzana trzykrotnie:
    „Uwaga! Uwaga! Uwaga! Odwołuję alarm…” z podaniem rodzaju zagrożenia i miejsca;

  • wizualny alarm (żółty trójkąt) : usunięcie znaku z przestrzeni publicznej, np. z budynku szkoły, urzędu, dworca;

  • komunikat RSO : nowy komunikat w aplikacji z informacją o zakończeniu zagrożenia;

  • komunikat przez media i internet : aktualizacja wiadomości z dopiskiem „zagrożenie odwołane” lub „sytuacja opanowana” ;

  • komunikat radiowo-telewizyjny lub przez operatorów sieci : informacja audio, wizualna lub infograficzna o odwołaniu zagrożenia.

Warto wiedzieć, że ALERT RCB nie przewiduje osobnego SMS-a odwołującego stan zagrożenia. Jednak w przypadku zmiany sytuacji może zostać wysłany nowy alert z aktualizacją treści lub nowymi instrukcjami.

Skąd się dowiecie o odwołaniu?
Z tych samych kanałów, z których ogłoszono alarm lub ostrzeżenie, czyli:

  • lokalne i centralne syreny alarmowe ,

  • RSO – aplikacja mobilna z automatycznymi powiadomieniami,

  • radio i telewizja – komunikaty przerywające program,

  • portale internetowe i profile urzędowe (gminy, powiatu, województwa),

  • media społecznościowe urzędów, PSP, Policji,

  • tablice świetlne i miejskie systemy informacji pasażerskiej,

  • komunikaty głosowe w transporcie publicznym i przez megafony.

Odwołanie alarmu to nie tylko formalność, ale sygnał, że możecie bezpiecznie powrócić do codziennych aktywności. Zawsze warto jednak zachować czujność i upewnić się, że wszystkie służby potwierdziły zakończenie działań, szczególnie w przypadku zagrożeń o charakterze chemicznym, biologicznym lub radiologicznym.

Autor: Michał Gąsiorowski