Wyższe odszkodowania z ZUS za wypadek przy pracy – sprawdź, ile możesz dostać

Jeśli miałeś wypadek przy pracy albo dopadła Cię choroba zawodowa, teraz możesz otrzymać znacznie więcej pieniędzy. Od 1 kwietnia stawka za każdy procent uszczerbku na zdrowiu wzrosła aż o 205 zł i wynosi 1636 zł. To największa podwyżka od lat! Dodatkowo zmieniły się także kwoty odszkodowań dla bliskich zmarłych pracowników. Zobacz, kto może złożyć wniosek, jak go wypełnić, ile wynosi nowe świadczenie i w jakich sytuacjach ZUS może go nie przyznać. Nie przegap swoich pieniędzy!

• O ile wzrosło odszkodowanie za każdy procent uszczerbku na zdrowiu?
• Kto może otrzymać jednorazowe odszkodowanie z ZUS?
• Jak wygląda procedura – krok po kroku, jak uzyskać odszkodowanie?
• Jakie dokumenty trzeba złożyć, żeby ZUS wypłacił pieniądze?
• Jak ZUS ustala uszczerbek na zdrowiu i ile wypłaci w konkretnej sytuacji?
• Co z rodziną pracownika, który zmarł w wyniku wypadku?
• Gdzie wypłacono najwięcej i jak wygląda to w liczbach?

O ile wzrosło odszkodowanie za każdy procent uszczerbku na zdrowiu?

Od 1 kwietnia 2024 r. obowiązuje nowa stawka jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej – 1636 zł za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. To oznacza wzrost aż o 205 zł w porównaniu z poprzednią stawką , która obowiązywała od 1 kwietnia 2023 r. do końca marca 2024 r. Wówczas za każdy procent uszczerbku wypłacano 1431 zł. Wzrost ten jest zauważalny nie tylko w kontekście indywidualnych przypadków, ale również z perspektywy finansów publicznych – ZUS w całym kraju wypłacił w 2024 roku blisko 408,5 mln zł , co oznacza wzrost o ponad 53 mln zł względem 2023 r., kiedy łączna kwota wyniosła nieco ponad 355 mln zł. Przeciętna wysokość wypłaconego świadczenia wzrosła o 1000 zł , osiągając poziom 9300 zł na osobę.

Podniesienie stawki o 14,3% związane jest z coroczną waloryzacją bazowaną na przeciętnym wynagrodzeniu w gospodarce narodowej, które w 2023 r. przekroczyło 7150 zł brutto miesięcznie. Wzrost wynagrodzeń wpływa bezpośrednio na poziom świadczeń wypadkowych, gdyż zgodnie z rozporządzeniem Ministra Rodziny i Polityki Społecznej, wysokość odszkodowania za 1% uszczerbku odpowiada 20% przeciętnego wynagrodzenia. Wzrost ten będzie obowiązywał do końca marca 2026 r. , co pozwala osobom planującym złożenie wniosku w najbliższych miesiącach oszacować przysługujące im świadczenia na bardziej korzystnym poziomie.

Kto może otrzymać jednorazowe odszkodowanie z ZUS?

Prawo do jednorazowego odszkodowania przysługuje osobom objętym ubezpieczeniem wypadkowym , które doznały stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu w wyniku wypadku przy pracy albo wskutek choroby zawodowej. Największą grupę beneficjentów stanowią pracownicy zatrudnieni na umowę o pracę – to właśnie za nich pracodawcy obowiązkowo odprowadzają składki na ubezpieczenie wypadkowe. Świadczenie może także objąć osoby pracujące na umowach cywilnoprawnych (np. zlecenie), o ile były zgłoszone do ZUS jako osoby ubezpieczone wypadkowo.

Mniejszy, ale istotny udział w strukturze wypłat mają osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą oraz współpracujące z przedsiębiorcami – pod warunkiem, że samodzielnie opłacają składki na ubezpieczenie wypadkowe. Co ciekawe, możliwe są również wypłaty dla osób, które nie mają obowiązku opłacania składek, ale doznały wypadku w specyficznych okolicznościach – na przykład uczniowie, wolontariusze czy ławnicy sądowi. W takim przypadku warunkiem wypłaty może być np. orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy.

Wnioski mogą składać także członkowie rodziny osoby zmarłej , jeśli śmierć była następstwem wypadku przy pracy lub choroby zawodowej. Przysługuje im wtedy świadczenie w ustalonych kwotach: 147 271 zł dla małżonka lub dziecka , a w przypadku udziału większej liczby uprawnionych – dodatkowe 28 636 zł na każde dziecko , co łącznie może dać wieloelementowe świadczenie, dzielone pomiędzy uprawnionych. Inni członkowie rodziny – np. rodzice, macocha, ojczym – mogą również otrzymać świadczenie w wysokości 28 636 zł , jeżeli prowadzili wspólne gospodarstwo domowe lub byli utrzymywani przez zmarłego.

ZUS wypłaca jednorazowe odszkodowanie tylko na wniosek , po zakończeniu leczenia i rehabilitacji. Weryfikacja medyczna przez lekarza orzecznika ZUS lub komisję lekarską pozwala ustalić procent uszczerbku na zdrowiu oraz jego związek z pracą zawodową. Na tej podstawie zapada decyzja o przyznaniu świadczenia oraz jego dokładnej wysokości. W 2024 roku najwięcej wniosków o jednorazowe odszkodowanie wpłynęło w styczniu i październiku , co może mieć związek zarówno z sezonowością prac, jak i planowaniem przez pracodawców formalnych zgłoszeń do ZUS-u.

Jak wygląda procedura – krok po kroku, jak uzyskać odszkodowanie?

Procedura uzyskania świadczenia, jakim jest odszkodowanie za wypadek przy pracy , nie jest automatyczna – ZUS wypłaca je wyłącznie na wniosek. Kluczowym momentem jest zakończenie leczenia i rehabilitacji, ponieważ dopiero wtedy możliwe jest orzeczenie o stopniu uszczerbku na zdrowiu. Pierwszy krok należy do osoby poszkodowanej – musi ona zgłosić chęć otrzymania odszkodowania i rozpocząć kompletowanie wymaganej dokumentacji. Pracownicy zatrudnieni na etacie składają wniosek za pośrednictwem pracodawcy, który w dalszej kolejności przekazuje go do ZUS. W przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą lub współpracujących z przedsiębiorcami, dokumenty trafiają do ZUS bezpośrednio.

Po otrzymaniu dokumentacji ZUS kieruje poszkodowanego na badanie lekarskie, które przeprowadza lekarz orzecznik lub komisja lekarska. To właśnie oni określają procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu oraz jego związek z wypadkiem. Jeżeli orzeczenie wskazuje na uszczerbek będący skutkiem wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, ZUS wydaje decyzję o przyznaniu jednorazowego odszkodowania. Na wydanie tej decyzji ZUS ma do 14 dni od daty uprawomocnienia się orzeczenia lekarskiego lub zakończenia postępowania wyjaśniającego. Wypłata świadczenia następuje w ciągu 30 dni od dnia wydania decyzji.

Jakie dokumenty trzeba złożyć, żeby ZUS wypłacił pieniądze?

Aby otrzymać odszkodowanie za wypadek przy pracy , nie wystarczy samo zgłoszenie wypadku – niezbędne jest przedłożenie kompletnej dokumentacji, która potwierdzi zarówno zdarzenie, jak i jego skutki zdrowotne. ZUS wypłaca świadczenie dopiero po formalnym złożeniu wniosku wraz z wymaganymi załącznikami. W zależności od sytuacji zawodowej poszkodowanego (pracownik, zleceniobiorca, przedsiębiorca, członek rodziny zmarłego) lista dokumentów może się różnić, jednak ogólny katalog wygląda następująco:

Dla osób poszkodowanych w wypadku przy pracy:

• wypełniony wniosek o jednorazowe odszkodowanie (formularz dostępny na stronie ZUS),

• protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy – sporządzany przez pracodawcę (dla osób zatrudnionych na umowę o pracę),

• karta wypadku – w przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą, zatrudnionych na umowie zleceniu, agencyjnej lub uaktywniającej (dokument sporządza odpowiedni podmiot lub ZUS),

• druk OL-9 – zaświadczenie o stanie zdrowia wystawione przez lekarza po zakończeniu leczenia i rehabilitacji,

• pełna dokumentacja medyczna – potwierdzająca przebieg leczenia, diagnozę oraz trwałość uszczerbku na zdrowiu,

• w przypadku choroby zawodowej – decyzja państwowego inspektora sanitarnego o stwierdzeniu choroby zawodowej,

• jeśli postępowanie powypadkowe zakończyło się procesem sądowym – prawomocny wyrok sądu pracy.

Dla członków rodziny osoby zmarłej w wyniku wypadku przy pracy lub choroby zawodowej:

• akt zgonu i dokumenty potwierdzające datę urodzenia zmarłego ,

• dokumenty potwierdzające stopień pokrewieństwa lub powinowactwa , np. odpis skrócony aktu małżeństwa (dla małżonka), aktu urodzenia dziecka,

• zaświadczenie o stanie zdrowia dziecka , jeśli odszkodowanie zależne jest od orzeczenia o niezdolności do pracy,

• jeśli o odszkodowanie wnioskują rodzice, macocha lub ojczym – dokumenty potwierdzające prowadzenie wspólnego gospodarstwa domowego ze zmarłym lub potwierdzające jego udział w ich utrzymaniu.

Jak ZUS ustala uszczerbek na zdrowiu i ile wypłaci w konkretnej sytuacji?

Ocena uszczerbku na zdrowiu to najważniejszy etap w procedurze ubiegania się o odszkodowanie za wypadek przy pracy. ZUS nie bazuje wyłącznie na przedstawionych dokumentach medycznych – kluczowa jest opinia lekarza orzecznika lub komisji lekarskiej ZUS , którzy analizują, jak uraz wpłynął na sprawność organizmu i czy ma on trwały lub długotrwały charakter. W praktyce bierze się pod uwagę, czy doszło do trwałego zaburzenia funkcji narządów, naruszenia układu kostnego, nerwowego, ruchowego lub innego, co w istotny sposób ogranicza codzienne funkcjonowanie.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, stały uszczerbek na zdrowiu to taki, który nie rokuje poprawy – czyli będzie towarzyszył osobie poszkodowanej do końca życia. Długotrwały uszczerbek natomiast oznacza zaburzenia zdrowotne trwające powyżej 6 miesięcy, ale potencjalnie odwracalne. Orzeczenie ZUS wydawane jest po zakończeniu leczenia i rehabilitacji, czyli wtedy, gdy stan zdrowia jest już stabilny i możliwy do jednoznacznej oceny.

Wysokość świadczenia jest ściśle powiązana z ustalonym procentem uszczerbku – każdy procent to równowartość 1636 zł (stan na kwiecień 2024 r. – obowiązuje do końca marca 2026 r.). Kwota ta wyliczana jest na podstawie 20% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z ubiegłego roku, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Rodziny i Polityki Społecznej.

Przykładowe wyliczenia wyglądają następująco:

• 5% uszczerbku – ZUS wypłaci 8180 zł brutto (5 × 1636 zł),

• 10% uszczerbku – świadczenie wyniesie 16 360 zł brutto ,

• 20% uszczerbku – poszkodowany otrzyma 32 720 zł brutto.

W praktyce często spotykane są orzeczenia na poziomie 5–15%, ponieważ wiele wypadków skutkuje ograniczeniami w ruchomości kończyn, przewlekłym bólem kręgosłupa czy uszkodzeniem narządów ruchu, ale bez całkowitej niezdolności do pracy.

W szczególnych przypadkach, kiedy uszczerbek się pogłębia (np. w wyniku pogorszenia się stanu zdrowia po kilku miesiącach lub latach), można złożyć kolejny wniosek o przeliczenie odszkodowania. ZUS przyznaje wtedy dodatkową wypłatę, ale tylko wtedy, gdy pogorszenie wynosi co najmniej 10% względem wcześniejszego orzeczenia.

W sytuacjach ciężkich, gdy wypadek skutkuje całkowitą niezdolnością do pracy i jednocześnie niezdolnością do samodzielnej egzystencji , ZUS wypłaci od kwietnia 2024 r. 28 636 zł. Gdy do świadczenia uprawniony jest małżonek lub dziecko osoby zmarłej w wyniku wypadku , wypłata wynosi 147 271 zł , a jeśli oprócz małżonka prawo ma też dziecko – kwota ta wzrasta o dodatkowe 28 636 zł na każde dziecko , co może znacząco podnieść końcową wypłatę.