Jednym z najczęściej występujących zakażeń skórnych jest czyrak. Jest to zakażenie, które obejmuje zarówno skórę jak i tkanki podskórne. Poniższe pięć faktów ma na celu wyjaśnienie jakie są przyczyny powstawania czyraka oraz jak sobie z nim radzić.
1. Czym jest czyrak, czyli fakt numer 1.
Czyrak, określany dawniej jako furunkuł (z łac. furunculus), jest ropnym stanem zapalnym mieszka włosowego, w którym dochodzi do wytworzenia się czopa martwiczego o początkowej postaci guzka, zaś w późniejszym etapie guzka z krostką. Przyczyną jego powstania jest zakażenie gronkowcem gram-dodatnim, najczęściej Staphylococcus aureus, czyli gronkowcem złocistym, który jest bakterią bytującą na skórze człowieka. W sytuacji, gdy występują liczne czyraki, używany jest termin czyraczności bądź czyraka mnogiego. Występuje na różnych partiach ciała i najczęściej dotyka osoby, które borykają się z upośledzoną odpornością bądź chorobami przewlekłymi, takimi jak cukrzyca. Czyraki znajdujące się blisko siebie oraz te, które łączą się w jedną zmianę, określane są karbunkułem czy też czyrakiem gromadym. Do czynników, które sprzyjają rozwojowi czyraków należą: otyłość, choroba nowotworowa, leki immunosupresyjne, złe warunki higieniczne, przewlekła niewydolność nerek, cukrzyca, zaburzenie odporności (np. AIDS), przewlekła niewydolność nerek.
2. Objawy czyraka, czyli fakt numer 2.
Powstawanie czyraka ma swój początek w nacieku zapalnym, który powstaje wokół mieszka włosowego. Zapalenie mieszka włosowego często zdarza się pod pachą. Dochodzi wówczas do powstania małego i silnie bolesnego guzka o średnicy zazwyczaj nieprzekraczającej 1 centymetra średnicy, który ma sino-czerwone zabarwienie. Po upływie kilku dni powstaje krosta, pod którą tworzy się martwica. Po upływie kilku kolejnych dni dochodzi do samoistnego pęknięcia krosty, z której stopniowo wydobywają się masy martwicze. W miejscu utworzenia się czyraka, po jego całkowitym zagojeniu, powstaje niewielka blizna, która jest usytuowana dokładnie tam, gdzie powstał ubytek po oddzieleniu się martwiczego czopa.
Do rozpoznania czyraka dochodzi na podstawie charakterystycznego wyglądu zmiany, a także jej bolesności. Dodatkowo mogą wystąpić takie symptomy jak świąd, gorączka oraz uczucie osłabienia. W niektórych przypadkach wykonywane są badania mikrobiologiczne, które zwykle pozwalają potwierdzić, iż doszło do zakażenia szczepem gronkowca złocistego.
Czyraka różnicuje się z grzybicą skóry owłosionej (szczególnie, gdy zmiany występują na skórze głowy lub na brodzie).
3. Leczenie czyraka, czyli fakt numer 3.
Najskuteczniejszą metodą leczenia czyraków jest nacięcie chirurgiczne. Leczenie zachowawcze stosowane jest do czasu, gdy nastąpi zdemaskowanie się martwicy. Po demarkacji czop martwiczy jest usuwany chirurgicznie, gdyż pozwala to na ujście ropnej treści. Nacięcie czyraka nie powinno być stosowane zbyt wcześnie, czyli w sytuacji, gdy nie powstał jeszcze czop martwiczy oraz zorganizowana treść ropna.
Kolejny etap leczenia czyraków polega przede wszystkim na oczyszczaniu rany i zmianie opatrunku. Skóra znajdująca się wokół zmiany może być smarowana maścią z antybiotykiem. U osób cierpiących na zaburzenia odporności, a także w przypadku pojawienia się czyraka na skórze głowy czy górnej części twarzy stosowana jest antybiotykoterapia celowana. Ten rodzaj leczenia stosowany jest również w przypadku czyraczności i dodatkowo wspomaga się je stosowaniem środków zwiększających odporność.
W przypadku powstania czyraka gromadnego wykonywane są nacięcia oraz stosowana jest antybiotykoterapia. Opatrunki muszą być zmienianie systematycznie. Gojenie trwa długo i często pozostają blizny.
4. Powikłania po czyraku, czyli fakt numer 4.
W większości przypadków czyraki nie stanowią zagrożenia, a do najczęstszych powikłań zalicza się powstające po zagojeniu blizny. Zdarza się jednak, iż czyraki szerzą się i w następstwie dochodzi do powstawania skórnych ropni. Bardzo niebezpieczne jest przedostanie się do krwi bakterii z czyraka, gdyż może wtedy dojść do zakażenia narządów wewnętrznych lub posocznicy.
Największe niebezpieczeństwo niosą ze sobą powikłania po czyraku w przypadku zmian ropnych, które występują na skórze górnej części twarzy i głowy, a przede wszystkim wargi górnej, oczodołu i przedsionku nosa. Ta okolica nazywana jest trójkątem śmierci, gdyż żyły z tego obszaru prowadzą bezpośrednio do zatoki jamistej w jamie czaszki. W ten sposób zakażenie może szerzyć się na zatokę jamistą i opony mózgowe powodując groźne dla życia powikłania w postaci zakrzepowego zapalenia zatoki jamistej lub zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych.
5. Jak zapobiegać powstawaniu czyraków, czyli fakt numer 5.
Głównym sposobem zapobiegania powstawaniu czyraków jest dbanie o higienę skóry, a także dobrą kondycję organizmu. Również prawidłowe żywienie, a także spożywanie produktów bogatych w cynk jest niezwykle ważne w profilaktyce.
Reasumując należy pamiętać, iż czyraki nie są tylko problemem natury estetycznej, a przede wszystkim potencjalnym zagrożeniem dla zdrowia całego organizmu. Bakterie, które odpowiadają za ich rozwój mogą powodować powikłania, które obejmują skórę oraz narządy wewnętrzne. Po zakończonym leczeniu należy zmodyfikować dietę oraz skuteczniej zadbać o higienę osobistą, a pozwoli to na uniknięcie nawrotu czyraków.
